રત્નત્રયીની સાધના

રત્નત્રયીની સાધના

જેવી રીતે શરીરનું મહત્ત્વપૂર્ણ અંગ મસ્તક છે, જેવી રીતે વૃક્ષનું મહત્ત્વપૂર્ણ અંગ તેનું મૂળ છે; તે જ રીતે સંપૂર્ણ સાધુધર્મનું મહત્ત્વપૂર્ણ અંગ ધ્યાન છે.

શ્રેણિકરાજા અનાથી મુનિને કહે છે : તમારા પૂર્વકાળની વાતો પૂછીને તમારા ધ્યાનમાં મેં જે અવરોધ ખડો કર્યો, એની મને માફી આપો.

સમિતિ સાધના

એવી કોઈ ક્રિયા નથી, જે આગમાનુસારે કરાય ત્યારે મુનિવરો માટે ધ્યાન ન બને.
– ધ્યાનશતકવૃત્તિ, શ્લો.૧૦૫, આ. હરિભદ્ર સૂરિ

શુદ્ધ અનુષ્ઠાન રહિત જે દુષ્ટ સ્વભાવવાળાઓનું ધ્યાન છે, તે વચન માત્ર છે.
વિવેકીઓ માટે તે આસ્થાનો વિષય નથી બનતું.

જે વ્યક્તિ મલિન આરંભવાળો, બહિર્વૃત્તિથી ધ્યાનમાં તત્પર હોય છે, તે ધ્યાન વડે શુદ્ધ થતો નથી. જેવી રીતે છોતરાં વાળા ચોખા (છડ્યા વગરના ચોખા) શુદ્ધ નથી થતા તેમ.

ગુપ્તિ સાધના

જે જયણા પૂર્વકની ક્રિયા છે, તે ધ્યાનની વિરોધિની નથી; પણ સમિતિ, ગુપ્તિ આદિપૂર્વકની તે સાધના એક સાથે મન-વચન-કાયાના યોગોનું ધ્યાન થશે.
ધ્યાન એટલે યોગોમાં એકાગ્રતા.

ઉપયોગને સ્થિર કરીને આત્મતત્ત્વના આસ્વાદને જે ચિત્તમાં સ્થિર કરી રાખે છે, તે પરમાત્મ પદને પામે છે.